12 / 7 / 2009
Türkiye’nin önde gelen şirketlerindeki üst düzey yöneticilerin yaş ortalaması 52’ye kadar geriledi. Bu durum Türk CEO’ların ortalama olarak Amerikan CEO’larından 11 yaş daha genç olduğunu ortaya koyuyor. Ancak krizle birlikte, deneyimli ‘yaşlı kurtlar’ın önemi de giderek artıyor.
TÜRKİYE’de şirket yöneticilerinin yaşı giderek gençleşiyor. Cnbc-e Business’ın hazırladığı 100 Türk Profesyoneli Araştırması göre, Türk CEO’larının yaş ortalaması 52. Bu araştırma, Türk CEO’ların ortalama olarak Amerikan CEO’larından 11 yaş daha genç olduğunu ortaya koyuyor. Ancak krizle birlikte, başta ABD olmak üzere pekçok ülkede yönetimi gençlendirme eğilimi bir azalma gözleniyor.
Akrabalar kapsam dışı
Bu araştırma yapılırken Türkiye’nin büyük holdingleri, ülkenin en büyük 100 şirketi, İstanbul Sanayi Odası’nın hazırladığı İSO 500’de, ilk 100’e giren şirketleri incelendi. Görev yaptığı şirketin kurucusu olan aile ile akrabalığı bulunan yöneticilerin ve yabancı yöneticiler bu araştırmanın dışında tutuldu. Listedeki yöneticilerin yaş ortalaması 54.5., 60 yaş ve üstü profesyoneller ağırlıklı olarak şirketlerin yönetim kurulu üyesi veya başkan vekili koltuklarında oturuyor.
Bankacılar 55’in altında
Bankaların genel müdürlerinin neredeyse tamamı 55 yaşın altında. Teknoloji ve telekomünikasyon şirketlerinde ise yaş ortalaması iyiden iyiye düşük. Örneğin Vodafone’un CEO’su Serpil Timuray sadece 39 yaşında. 100 Türk Profesyoneli araştırmasına dahil olan yöneticilerin büyük çoğunluğu 50-60 yaş arasında. Bu gruba dahil olan 47 yönetici var. 50 yaş ve altındaki yöneticilerin sayısı 33 iken, 60 yaş üstü yöneticilerin sayısı sadece 19.
ABD’den 11 yaş daha genç
Listedeki 100 yöneticiden 67’si, CEO ya da genel müdür ve bu yöneticilerin ortalama yaşı sadece 52. Oysa Amerika’da bu rakam çok daha yukarılarda. S&P 500 endeksinde yer alan şirketlerin CEO’larının yaş ortalaması ise 63. Üstelik, küresel kriz, yönetimi gençleştirme eğilimlerine biraz ara vermiş durumda.
Tecrübe kıymete bindi
Araştırma şirketi Booz&Company’nin 2008 yılında dünya çapında en büyük 2 bin 500 halka açık şirketi incelediği “CEO Değişimi Anketi” bu konuda net fikirler verebilecek nitelikte. Sonuçlar, krizde Amerikalı ve Avrupalı şirketlerin, liderlik tercihlerini, mevcut ve tecrübeli CEO’lardan yana kullandığını gösteriyor.
Emekliler ertelendi
Aynı araştırma Amerika’da geçen yıl yerine atama yapılan CEO’ların yarısından fazlasının, emekli olmak yerine yönetim kurulu başkanlığı koltuğuna oturduklarını da gösteriyor. 2007’de bu oran 3’te birin biraz üzerindeymiş. Yeni atanan CEO’ların yüzde 76’sı ise terfi yoluyla şirket içinden yükselmiş. Amerikan şirketlerinin CEO’ların yüzde 13’ü tıpkı Coca-Cola CEO’su Muhtar Kent gibi yabancı bir ülkeden gelme. Yüzde 52’sinin ise uluslararası yöneticilik deneyimi var. Yeni atanan CEO’ların ortalama yaşı ise 52.9. Oysa son 10 yıldır bu ortalama hep 51 civarındaydı.
60 yaşında emeklilik kaynak israfı mı
TÜRKİYE’de yaşlar gençleşirken, pek çok şirkette uygulanan ’60 yaş sınırı’ tartışılır hale geldi. Danışmanlık şirketi Human Resources Management’ın kurucu ortağı Aylin Coşkunoğlu Nazlıaka, “Yaşanan her ekonomik kriz sonrasında yöneticinin deneyimli olmasının önemi tekrar anlaşılıyor” şu günlerde yönetici arayanların üst yaş limitini kaldırdığına, hatta adayların minimum 45 yaşında olması gibi alt limitler belirlediklerine dikkat çekiyor. 60 yaş sınırına ciddi şekilde muhalefet eden Nazlıaka, bu uygulamayı kaynak israfı olarak görüyor. Nazlıaka’nın bu konudaki görüşleri şöyle: “Artık yolun yarısı 35 değil, 45 oldu. İş dünyası da kazançlarının bir kısmını sağlığa, spora, diyetisyenlere ve anti-aging’e ayırıyor. Yaşam süresi ve kalitesi böylesine artmışken sınır koymak doğru değil.”
Emeklilik sonrası kariyer yapan var
DANIŞMANLIK şirketi Egon Zehnder International’ın yöneticisi Murat Yeşildere, 60 yaş sınırını emeklilik için mantıklı bulmakla birlikte, ‘emeklilik sonrası kariyer yapma’ motivasyonuna dikkat çekti. İTürkiye’de de bunun örnekleri mevcut. Koç Holding’den 60 yaşında emekli olan Mehmet Ali Berkman’ın Akkök Grubu’nda CEO olarak çalışmaya başlaması gibi. Ya da yine Koç Grubu’ndan 58 yaşında ayrılan Bülend Özaydınlı’nın Migros’un Yönetim Kurulu Başkanı olarak profesyonel iş yaşamına dönüşü. Yeşildere’ye göre, yöneticilerin emekli olmama nedenleri arasında, iş haricinde katkı yapabilecekleri alanların eksikliği de yer alıyor.
12 Temmuz 2009 Hürriyet Gazetesi