Yanlış Ödüllendirme Ters Tepiyor

Yanlış Ödüllendirme Ters Tepiyor
1 / 8 / 2009


Çalışan bağlılığını ve motivasyonu artırmayı hedefleyen pek çok şirkette var olan ödüllendirme yöntemleri krize rağmen uygulanmaya devam ediyor. Özellikle satış ağırlıklı şirketler, belirlenen kotayı tutturan elemanlarını prim, yurt içi ve yurt dışı tatilleri, konser bileti, hediye çekleriyle ödüllendiriyor. Hatta çalışanlarını umreye göndereceğini söyleyerek ‘teşvik eden’ yöneticiler bile var.

Performans ve kıdeme göre belirlenen teşekkür yöntemleri genelde olumlu karşılansa da başarı kriterleri ölçülebilir, objektif, adil ve şeffaf bir şekilde ortaya konulmadığında çalışanlar tarafından kuşkuyla karşılanabiliyor. Bu da aynı işi yaptığı halde farklı davranışlara maruz kalan kişiler arasında sevimsiz bir rekabete yol açıyor. “Kişiye değil, sisteme özel bir ödüllendirme olmalı” diyen Human Resources Management Kurucu Ortağı Aylin Coşkunoğlu Nazlıaka, teşekkür şeklinin ve miktarının birim yöneticilerinin inisiyatifine bırakılmaması gerektiğini vurguluyor.

Beklentiler karşılanmalı
Şirketler ödül politikalarını ‘doğru’ bir şekilde belirlese dahi çalışanların memnun olmadığı olaylar yaşanabiliyor. Özellikle elemanlarının beklentilerinden haberdar olmayan kurumlarda yaşanan bu sıkıntı ise zaman içinde kişilerin çalışma heveslerini kırabiliyor. Bu durumun ödül uygulamaları başlamadan çalışanlara ne verilirse mutlu olacağının sorulmamasından kaynaklandığını söyleyen Davranış Bilimleri Enstitüsü Kurucusu Psikolog Emre Konuk, pek çok yöneticinin bu yanılgıya düştüğünü belirtiyor. “Bazıları tüm ekibin içinde tebrik edilmekten hoşlanırken, bir başkası başarısının sadece yöneticisi tarafından bilinmesini ve takdir edilmesini isteyebilir” diyen Konuk, çalışanların her aşamada fikirlerinin alınması gerektiğini vurguluyor.

Çalışan memnuniyeti anketleriyle şirketlerin nabzını tutan TNS Piar Yönetim Direktörü Arzu Kumar da Konuk’a katılıyor. Kumar, “Ödüllendirme kriterleri şirket imkanları kadar çalışan beklentilerine de uygun olarak belirlenmeli” diyor ve ekliyor: “Yaptığımız araştırmalarda bu konuda çalışanların ciddi memnuniyetsizlikleri olduğunu görüyoruz. Hatta önerilerini bizlerle paylaşan ve onları şirket yönetimine aktarmamızı isteyenlerle bile karşılaşıyoruz.”

“Gizli tebrik edilmek isterim” 
Üretim sektöründe faaliyet gösteren uluslararası bir firmada çalışan ve ismini vermek istemeyen bir kişinin anlattıkları ödül konusunda planlama hataları yapıldığını açıkça gösteriyor. Hem şirket içinde hem de diğer ülke ofisleri arasında düzenlenen bir yarışmada birinci olduğunu belirten bu kişi, başarısının takdir edilme yöntemini beğenmemiş. 300 kişilik ekiplerinin önünde kendisine plaket ve pahalı bir saat hediye edildiğini söyleyen genç çalışan, bunun yerine genel müdürünün odasına çağırarak kendisine teşekkür etmesini ve çocuklarının ihtiyaçlarını karşılayacak kadar maddi yardımda bulunmalarını tercih ediyor.

Fikirler önemseniyor
Reel sektör temsilcileri ise ödül konusunda elemanlarından gelen her türlü öneriye açık olduklarına dikkat çekiyor. Tanıma Takdir Sistemi’nin tasarlanması ve uygulanmasının her alanında çalışanlarının katılımını sağladıklarının altını çizen Tofaş İK Direktörü Burhan Çakır, ödül kategorileri, kriterler, alınan kararlar, ödüllendirilenler gibi tüm bilgilerin şirket genelinde anında duyurulduğunu belirtiyor. Beyaz ve mavi yaka çalışanları arasından “En Başarılı Tofaşlılar” ı seçtiklerini söyleyen Çakır, performans ve devamlılık, sürekli iyileştirme, anlık ve kurumsal ödüllendirmelerle elemanlarının başarısını taçlandırdıklarını anlatıyor.

2008 yılında “Fark Yaratan Turuncular Arıyoruz” sloganıyla ödüllendirme sistemlerini hayata geçiren Koçtaş Yapı Marketleri Tic. A.Ş.’de geçen yıl 56 kişi proje ve önerilerini değerlendirme kuruluna sunmuş. Görmediklerinizi görün, en iyi müşteri hizmeti gibi yedi farklı alanda çalışanlarını ödüllendirdiklerini söyleyen Koçtaş İK Müdürü Aylin Yazgan, “Mümkün olduğunca herkesin kendini gönüllü olarak dahil edebileceği ve geliştirilmeye açık uygulamalar belirlemeye özen gösterdik” diyor.

Ödülü eşi oldu
Olumsuz örneklerin yanında ödülünden memnun olanlar da yok değil. 2005 yılında Vakıf Emeklilik A.Ş.’de emeklilik ve hayat sigortası satışından sorumlu olarak görev yapan Onur Satır, üç ayda yaptığı 100 bin liralık satış sayesinde Magic Life Antalya’da iki kişilik tatil kazanmış. Altı günlük tatilde tanıştığı Alman Jessica Lang ile yedi ay sonra evlenmeye karar veren Satır, 2006 yılının Kasım ayından beri Almanya’da yaşıyor.

Yiğit Oğuz DUMAN / Türkiye Personel Yönetimi Derneği (PERYÖN) Yön. Kur. Bşk. Kriterler şirkete özgü olmalı
Ödüllendirme sistemleri şirkete, şirketin insan kaynağına ve iş koşullarına özgü tasarlanmalı ve uygulanmalı. Genel hatlarıyla ise uygulama kriterleri çok belirgin, yöntemi açık ve anlaşılır şekilde tüm çalışanlarla paylaşılmalıdır. Ulaşılabilir hedef ve kriterler içeren ödüllendirme sistemlerinin de şirket içi istenen yaratıcılık, yenilikçilik, yönetime katılım gibi hedeflere ulaşmakta önemli katkılar sağlaması beklenir. Bu uygulamalar belirlenirken de kesinlikle çalışanların görüşlerine başvurulmalıdır. Aksi halde ödüllendirme süreçleri yaşayan bir ölü haline dönüşür.

Sevil KURAL / Pandora Terapi Kurucusu, Uzman Psikiyatrist ve Psikoanalist
Şeffaflık ve adil davranmak önemli
Ücretlendirme ve ödüllendirme politikalarında çalışanlar, mesai arkadaşlarıyla kendilerini karşılaştırma eğilimindedir. Doğal bir ihtiyaç olan bu eğilim, her tür ödüllendirme sisteminde adaleti en çok önem verilen ve vurgu yapılan olgu olarak karşımıza çıkarır. Benzer performans gösteren kişilerin ödüllendirilmelerinin birbirinden farklı olması halinde ise hem sistem hem de yöneticiler sorgulanır. Zor çalışanlar da bu tür uygulamaları fırsat bilerek işyerini yöneticileri ve çalışma arkadaşları için çekilmez hale getirebilir. Yetenekli kişiler ise sistemin adaletsizliğini fark ettikleri anda başka bir iş aramaya başlayacaktır.

Yosun Sezgin ULUER / 3M Türkiye İK Direktörü 
Ödül bağlılığı artırıyor
Her yıl programlı bir şekilde yürütülen kişisel performansı ve ekip çalışmasını özendirmeye, çalışanları ödüllendirmeye odaklı programlar uyguluyoruz. Yılın en iyi satışçısı, takımı, takım aktivitesi, en başarılı pazarlama elemanı, destek birim çalışanı ve en müşteri odaklı çalışanı kategorilerinde ödüller veriyoruz. Ayrıca anında ödüllendirme sistemimiz takdir sürecini daha kişisel, kısa süreli ve geribildirimi hızla alınacak bir boyuta taşıyor. Yöneticiler de kendilerine ayrılan senelik ödül bütçesi kapsamında, çalışanlarına dört haftalık maaşa kadar ödül verebiliyor.

Dilek ÜN / McDonald’s Türkiye İK ve İdari İşler Departman Müdürü 
Teşekkür sistemini önemsiyoruz
Çalışanlarımızın motivasyonunu artırmak amacıyla “Üstün Başarı ve Katkı” “Hizmet” ve “Öğrenim Bursu” kategorilerinde çeşitli ödüller veriyoruz. Restoranlarımızda da performansa dayalı olarak ayın ve yılın ekip üyelerini seçiyoruz. Ayrıca şirketteki uygulamalarımızla ilgili çalışanlarımızın görüşlerini almak bizim için önemlidir. Özellikle süreçlerimizi revize ederken ve geliştirirken çalışan ihtiyaçlarını ve fikirlerini dikkate alıyoruz. Çalışan memnuniyeti anketleri ve “Staff Meeting” gibi iletişim toplantılarıyla personelimizin görüşlerini bize iletmelerini sağlıyoruz.

Ağustos 2009 İşte İnsan